الحمدلله

فروش غذا در روز رمضان به کسی که می‌دانیم یا گمان قوی داریم آن را در روز رمضان خواهد خورد جایز نیست، مگر بیمار یا مسافر و دیگر اهل عذر. در این مورد تفاوتی میان مسلمان و غیر مسلمان نیست زیرا کافران نیز بر اساس قول راجح مخاطب به انجام فروع شریعت هستند، برای همین جایز نیست که در روز رمضان چیزی بخورند و کمک کردنشان بر این کار نیز جایز نیست.

امام نووی ـ رحمه الله ـ می‌گوید: مذهب صحیح که محققان و اکثریت [علما] بر آن هستند، این است که کافران مخاطَب به فروع شریعت هستند، بنابراین حریر برای آنان حرام است چنانکه برای مسلمانان حرام است. (شرح مسلم: ۱۴/ ۳۹)

در شرح الکوکب المنیر (۱/ ۵۰۰) آمده است: «نزد امام احمد و شافعی و اشاعره و ابوبکر رازی و کرخی و در ظاهر مذهب مالک چنانکه قاضی عبدالوهاب و ابوالولید باجی روایت کرده‌ان، کافران مخاطَب فروع ـ یعنی فروع اسلام مانند نماز و زکات و روزه و مانند آن ـ هستند زیرا آیات وارده آنان را نیز شامل می‌شود، مانند آیهٔ يا أيها الناس اعبدوا ربكم يا عباد فاتقون وأقيموا الصلاة وآتوا الزكاة كتب عليكم الصيام ولله على الناس حج البيت يا بني آدم يا أولي الأبصار.

همچنانکه بنابر اجماع آنان مخاطب به ایمان و اسلام هستند برای امکان تحصیل شرط یعنی ایمان».

از ادله‌ای که نشان می‌دهد کافران مخاطَب فروع شریعت هستند، این سخن الله تعالی است که می‌فرماید:

مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ (۴۲) قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ (۴۳) وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ [مدثر: ۴۲ ـ ۴۴]

(چه چیز شما را در آتش در آورد؟ (۴۲) گفتند: ما از نمازگزاران نبودیم (۴۳) و بینوایان را غذا نمی‌دادیم).

و این سخن الله متعال که می‌فرماید:

وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَلَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا (۶۸) يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا [فرقان: ۶۸ ـ ۶۹]

(و کسانی که با الله معبود دیگری را نمی‌خوانند و کسی را که الله [خونش را] حرام کرده است جز به حق نمی‌کشند و زنا نمی‌کنند و هر کس اینها را انجام دهد سزایش را دریافت خواهد کرد (۶۹) برای او در روز قیامت عذاب دو چندان می‌شود و پیوسته در آن خوار می‌ماند).

غزالی ـ رحمه الله ـ می‌گوید: این آیه نص است بر دو چندان شدن عذاب برای کسی که کفر و قتل و زنا را یکجا انجام دهد، نه مانند کسی که کفر و خوردن و نوشیدن را یکجا کند (غزالی، المستصفی: ۷۴).

در الموسوعة الفقهیة (۲۰/ ۳۵) آمده است: همچنین الله تعالی قوم شعیب را به سبب کفر و کم کردن پیمانه، و قوم لوط را به سبب کفر و بهره بردن جنسی از مردان نکوهیده است... و شافعیه و حنابله در قول صحیح بر همین مذهب هستند و این مقتضای سخن مالک و اکثر یاران اوست و همینطور سخن مشایخ عراقی حنفیه است.

گروهی از علما نص بر تحریم فروش غذا به کافر در روز رمضان کرده‌اند.

در نهایة المحتاج (۳/ ۴۷۱) آمده است: و مانند آن غذا دادن یک مسلمان مکلف به یک کافر مکلف در روز رمضان و همینطور فروش غذایی که بداند یا گمان غالبش بر آن باشد که آن را به هنگام روز می‌خورد چنانکه پدر ـ رحمه الله ـ به آن فتوا داده است؛ زیرا هر دوی اینها بنا بر تکلیف کافر به فروع شریعت، مسبب گناه و یاری بر آن است، و این همان قول راجح است.

و در الجمل در حاشیه‌اش بر شرح منهج الطلاب (۱۰/ ۳۱۰) آمده است: «باز نداشتن او از افطار منافاتی با حرمتش بر وی ندارد زیرا او مکلف به فروع شریعت است، و بر همین اساس شیخ ما الرملی فتوا داده که بر مسلمان حرام است یک ذمی را در [روز] رمضان چه با عوض چه غیر آن آب دهد زیرا در این کار یاری رسانی بر گناه است».

در الموسوعة الفقهیة (۹/ ۲۱۱ ـ ۲۱۲) تحت عنوان فروش چیزی که به هدف حرام خریده می‌شود آمده است:

جمهور بر این مذهبند که هر چیزی هدف حرامی پشت آن است و هر رفتاری که به گناه منجر می‌شود حرام است، بنابراین فروش هر چیزی که دانسته می‌شود مشتری قصدش از خریدش کاری ناجایز است ممنوع است... چنانکه شروانی و ابن قاسم العبادی بر منع فروش غذا به کافر توسط مسلمان در صورتی که بداند یا گمان [غالب] کند که آن را در روز رمضان می‌خورد، نص کرده‌اند، بنا بر قول راجح که کافران مخاطَب به فروع شریعت هستند.

والله اعلم.