Allah’a hamd olsun.
Şüphesiz kendi nefsini kurtarmaya hırslı olan mümin, kendi nefsini her türlü tehlikelerden korumaya gayret gösterir ve kendi nefsine acır. Söz konusu acımak ve şefkat gereği ahiret azabından kurtulması için nefsin Allah’a yönelmesi ve bunun takipçisi olmak gerekir. Ayrıca Allah’ın rızasına nail olmak için O’nun emirlerini yerine getirmek ve yasaklarından sakınmak kulun başlıca görevidir. Bu bağlamda tüm günahlardan tövbe ederek başlar ve salih amellere nefsini teşvik eder. Böylece iman makamlarında yükselmeye başlar. Bu makamlara ulaşmak, salih amellerin olumlu etkisini bilmekle ve günahların olumsuz etkilerini idrak etmekle mümkün olur. Ayrıca azmi zayıf olan kişilerden uzaklaşmak ve salih amellerde gayret gösterenlerin kıssalarını dinlemekle mümkündür. Bundan böyle nefis, salih amellerde gevşediği takdirde veya günah işlediği anda nefsini cezalandırır.
Nefis, hakkı tanıyıp haktan uzaklaştığı anda cezalandırılır, tanıma ve idrak olmadan ceza verilmez. Böylece nefsin bir mazereti olmaz ve ceza daha etkili olur.
Bununla birlikte cezanın kendisi amaç değildir. Bilakis ceza bir araç olup nefsin terbiyesi amaçlanmaktadır. Ceza, hastaya yapılan ameliyat gibidir. Sadece ihtiyaç kadarınca yapılır.
Nefse kaldıramayacağı yükü yüklemek ve çile çektirmek tavsiye edilen bir durum değildir. Güneş altında durmak, kendini ateşle yakmak vb. şeylerle nefse ceza vermek doğru değildir. Bilakis fazla sıkıntılara girmeden salih amelleri artırmak ve onun isteklerinden mahrum etmek ideal bir ceza olarak kabul edilir. Zira kişi kendisinin doktoru durumundadır; nefsi doğru yola getirecek uygulamaları daha iyi bilir.
El Makdisi Rahimehullah şöyle dedi:
Şüphesiz mümin olan kimse nefsinden bir gevşeklik gördüğü takdirde veya bir günah işlediğinde onu ihmal edemez. Aksi takdirde gittikçe onun günah işlemesi kolaylaşır ve onu daha sonra engellemek çok zor olacaktır. En doğrusu kendi ailesini cezalandırdığı gibi mübah bir yöntemle cezalandırmasıdır. Ömer Radiyallahu anhu’dan rivayet edildiğine göre bir bahçesine gider, bahçeden döndüğünde ikindi namazının kılındığını öğrenir bunun üzerine şöyle der: Ben bahçeye gittiğim için ikindi namazını cemaatla kılmayı kaçırdım. Bu nedenle bahçemi yoksullara sadaka olarak verdim.
Temim el dari Radiyallahu anhu bir gece yatar ve gece namazını kaçırır, bunun üzerine bir sene boyunca geceleri yatmaz ve hiç gece namazını kaçırmaz.
Bir gün Hasan bin Sinan bir evin yanından geçer ve ne zaman inşa edildiğini sorar. Daha sonra kendine der ki: Sen neden seni ilgilendirmeyen bir şeyi sorarsın? ceza olarak bir sene oruç tutacaksın. Ve gerçekten de bir sene boyunca oruç tutar.
Ancak vücuda zarar veren cezalar veya yasaklanmış bir şey ile ceza vermek caiz değildir. Rivayet edildiğine göre bir adam bir kadına baktığı için gözünü çıkarır, başkası günah işlediği için elini ateşe koyar ve felç olur.. bu tür cezalar kesinlikle caiz değildir.(Muhtasar minhac el kasidin)
En iyisini Allah bilir.