Allah’a hamd olsun.
Şüphesiz insan kendisinin kusurlu olduğunu fark etmesi, nefis terbiyesinin birinci aşamasıdır.
Her kim kendinde bir takım eksikliklerin olduğunu bilirse şüphesiz nefis terbiyesi yoluna girmiş demektir. Bu farkındalık kendimizi terbiye etmemize yol gösterir. Allah’ın kuluna bahşettiği başarılardan biri de insanın kendini değiştirebilmesi ve geliştirebilmesidir. Yüce Allah şöyle buyurdu: “Bir topluluk kendi durumunu değiştirmedikçe Allah onların durumunu değiştirmez.” (Rad /11)
Her kim Allah için kendini değiştirirse Allah değişimi onun için kolaylaştırır.
İnsan kendinden birey olarak sorumlu olup tek başına sorumlu tutulacaktır. Yüce Allah şöyle dedi: “Göklerdeki ve yerdeki herkes Rahman’a kul olarak gelecektir.
Andolsun, Allah onları ilmiyle kuşatmış ve tek tek saymıştır. Onlar(ın her biri) kıyamet günü O’na tek başına gelecektir.” (Meryem/95)
İnsanın kendisinden bir çaba olmadıkça kendisine takdim edilen hayırdan faydalanması mümkün değildir. Nuh ve Lut (a.s)’ın eşleri peygamberlerin evlerinde olmalarına rağmen kendilerinden şahsi çaba olmaması nedeniyle peygamberlerin çabalarına rağmen hidayete ermemişler ve cehenneme girmişlerdir. (Tahrim/10)
Diğer taraftan Firavun’un eşi en büyük suçlunun evinde olmasına rağmen kendi öz çabasıyla iman etmiş ve yüce Allah onu bir örnek olarak göstermiştir.
Müslümanın kendi nefsini terbiye etmesinin araçlarından bazıları şöyledir:
1-Allah’a ibadet etmek, O’na bağlanmak ve O’na teslim olmak. Bu da, farzları yerine getirmek, kalbi Allah’a bağlanma dışında unsurlardan temizlemekle olur.
2-Çokça Kur’an okumak, anlamını ve sırlarını düşünmek.
3-“Minhec el Kasıdin ve Tehzib Medaric el Salikin” gibi kalbin hastalığını ve ilacını belirleyen yararlı ve ibretli kitapları okumak. Selefin hayatını ve ahlakını titizlikle takip etmek. Bu konuda İbn el Cevzi’nin “Sıfat el Safwa” ve Behauddin Akil ve Nasıl el Celil’in “Eyne Nehnu Min Ahlak el Selef” adlı eserlere başvurmak.
4-Eğitici ders ve seminer programlarına katılmak.
5-Dünya ve Ahirete faydalı olacak işlerde zamanı harcamak
6-Mübah olan hususları çokça işlememek.
7-Hayra vesile olan salih insanlarla arkadaşlık yapmak, bununla birlikte üzlette olan bir kimse herkesten uzak kaldığı itibarıyla fedakarlık ve sabır gibi kardeşlik ahlakından mahrum olur.
8-İlmiyle amel etmek ve uygulamaya geçmek.
9-Nefsini ince bir hesaba çekmek.
10-Allah’a itimat ederek kendine güvenmek. Çünkü güveni kaybetmiş bir kimse çalışamaz.
11-Allah için kendinden vazgeçmek ve kendine kızmak. Bu bir önceki maddeye aykırı değildir. Zira insan kendisinde bir kusur olduğunu zannederek çalışması lazım.
12-Şer’i üzlet: Tüm vakitlerinde insanlarla iç içe olmaması. Yani ibadet için özel vakit ayırması.
En iyisini Allah bilir.