Allah’a hamd olsun.
Ehli Sünnet ve Cemaat’e göre İman; dil ile söylem, kalp ile ikrar ve azalarla eylemdir. Dolayısıyla üç hususu içerir:
1-Kalb ile İkrar
2-Dil ile Söylem
3-Organlar ile Eylem
Durum bu şekilde ise şüphesiz iman, artacak ve eksilecektir. Çünkü kalp ile ikrar değişkenlik gösterecektir. Zira bir bilgiyi ikrar etmek onu görmek gibi değildir. Bir kişinin haberine ikrar etmek iki kişinin verdiği habere ikrar gibi değildir. Bu nedenle İbrahim a.s şöyle dedi: “Rabbim! Bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster” demişti. (Allah ona) “İnanmıyor musun?” deyince, “Hayır (inandım) ancak kalbimin tatmin olması için” demişti…” (Bakara 260)
Şüphesiz iman, kalbin ikrarı ve sükuneti açısından değişkenlik gösterir. Buna örnek verecek olursak:
Bir kimse zikir ve nasihat meclisinde hazır olup cennet ve cehennem ile ilgili bilgiler işittiğinde o durumları görmüş gibi olup imanı artar. Ancak bu tür meclislerden uzaklaşıp gafil olduğunda bu ikrar, kalbinde zayıflar.
İman aynı şekilde söylem açısından da artar. Nitekim Allah’ı yüz defa zikreden kişinin imanı, birkaç defa zikreden kişinin imanından daha fazla artacaktır.
Ayrıca bir ibadeti en güzel ve en mükemmel şekliyle eda eden bir kişinin imanı, eksik bir şekilde eda edenin imanından daha fazla olacaktır.
Bu bağlamda daha çok salih amel işleyen kişinin imanı, az amel edenin imanından daha fazla olacaktır.
İmanın eksilip artması, Kur’an ve Sünnette geçmektedir: Yüce Allah şöyle dedi: “Biz, cehennemin görevlilerini ancak meleklerden kıldık. Onların sayısını inkâr edenler için bir imtihan vesilesi yaptık ki kendilerine kitap verilenler kesin olarak bilsinler, iman edenlerin imanı artsın.” (Muddessir 31)
Başka bir ayette: “Herhangi bir sure indirildiğinde, içlerinden, “Bu hanginizin imanını artırdı?” diyenler olur. İman etmiş olanlara gelince, inen sure onların imanını artırmıştır. Onlar bunu birbirlerine müjdelerler. Kalplerinde hastalık olanların ise, pisliklerine pislik katmış (küfürlerini artırmış), böylece kâfir olarak ölüp gitmişlerdir.” (Tevbe 124-125)
Sahih hadiste ise şöyle geçer: “…Çünkü siz çokça lânet eder ve kocalarınızın yaptığı iyiliğe karşı nankörlük edersiniz. Aklı ve dini eksik olup da aklı başında adamların aklını çelen sizin gibisini görmedim…” Sonuç olarak iman eksilir ve artar.
En iyisini Allah bilir.