پوشاندن سر در احرام و استفاده از سایهٔ چتر

الحمدلله.

اولا:

علما بر این اتفاق نظر دارند که پوشاندن سر برای مرد در حال اِحرام حرام است و سخن پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ دربارهٔ مردی که در عرفه در حال احرام وفات کرد دال بر این است، آنجا که فرمودند: «او را با آب و سدر بشویید و در دو لباس کفنش کنید و او را عطر نزنید و سرش را نپوشانید زیرا الله در روز قیامت او را لبیک گویان مبعوث خواهد ساخت» به روایت بخاری (۱۲۶۷) و مسلم (۱۲۰۶).

و بخاری (۱۵۴۲) و مسلم (۱۱۷۷) از عبدالله بن عمر ـ رضی الله عنهما ـ روایت کرده‌اند که مردی گفت: یا رسول الله، شخصی که در احرام است چه لباسی بپوشد؟ رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «پيراهن، عمامه، شلوار، بُرنُس (جامهٔ کلاه‌دار) و موزه (پاپوش چرمی) نمی‌پوشد». بُرنُس یا جامهٔ کلاه‌دار لباسی است که اهل مغرب می‌پوشند و کلاهی به آن متصل است.

ثانیا: پوشاندن سر توسط مردی که در احرام است بر چند نوع است:

نخست: اینکه به سرش چسبیده باشد مانند کلاه و عمامه و شبیه آن. این حرام است و دلیل تحریمش حدیث پیشین است.

دوم: اینکه بر سرش چیزی باشد که به آن نچسبیده (از سرش دور است) مانند چتر و خیمه و سقف اتومبیل و مانند آن. این اشکالی ندارد به دلیل سخن ام حُصَین ـ رضی الله عنها ـ که می‌فرماید: همراه با رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ حجة الوداع را به جا آوردم پس ایشان را هنگام رمی جمرهٔ عقبه دیدم حال آنکه سوار بر مَرکبش بود و بلال و اسامه با او بودند که یکی از آن دو مرکبش را هدایت می‌کرد و دیگری لباسش را بر سر رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ گرفته بود تا از خورشید در امان باشد. به روایت مسلم (۱۲۹۸).

نووی می‌گوید:

در این حدیث جواز سایه انداختن بر مُحرِم با لباس و غیر آن است و این مذهب ما و مذهب جمهور علماست.

شیخ ابن عثیمین ـ رحمه الله ـ می‌گوید: و این کاملا همانند چتراست.

شیخ ابن باز ـ رحمه الله ـ می‌گوید: برای مُحرِم اشکالی ندارد که برای در امان ماندن از آفتاب از چتر استفاده کند، همچنین اینکه در سایهٔ خیمه و سقف اتومبیل باشد. (فتاوی ابن باز: ۱۷/۱۱۵).

سوم: برداشتن بار و وسایل و گذاشتن آن بر روی سر اشکالی ندارد زیرا غالبا به هدف پوشاندن سر نیست اما اگر قصدش پوشاندن سر باشد این کار حرام است.

شیخ ابن باز ـ رحمه الله ـ می‌گوید:

اما برداشتن بار از جملهٔ پوشاندن حرام [سر] نیست مانند برداشتن غذا و مانند آن که اگر این را از روی حیله انجام ندهد [اشکالی ندارد] زیرا الله سبحانه و تعالی حیله‌گری برای انجام حرام را بر بندگانش حرام ساخته است. (فتاوی ابن باز: ۱۷/۱۱۵).

والله اعلم.

نگا: الشرح الممتع (۱۴۱/ ۷-۱۴۳) مناسك الحج والعمرة (۵۲-۵۳) اثر شیخ ابن عثیمین.