Allah’a hamd olsun.
Birincisi: Yüce rabbimiz Allah Orucu büyük bir hikmet için meşru kılmıştır, bu hikmetlerin en önemlisi takvanın oluşması, Yüce şöyle buyurmuştur: “Ey iman edenler! Oruç sizden önce gelip geçmiş ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki korunursunuz.”[1]
Takva; Allah’ın emirlerini yerine getirmek ve yasaklarından kaçınmaktır.
Oruçlu olan kimse Allah’ın emirlerini yerine getirmek ve haramlardan kaçınmakla mükelleftir, masiyetler herkesten çirkin olup özellikle oruçludan daha da çirkindir. Bu nedenle Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem: “Her kim yalan söylemeyi, yalanla iş görmeyi ve cehâleti terk etmezse, Allah'ın, onun yemesini ve içmesini bırakmasına (oruç tutmasına) ihtiyacı yoktur."[2] (37989) ، (37658) nolu sorulara başvurabilirsiniz.
İbn Huzeyme ve İbn Hibban ve Hakim ebu Hureyre radiyallahu anh’tan rivayet ettiklerine göre Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Oruç, kendini yemekten ve içmekten alı koymak değil ancak oruç kötü ve boş sözlerden sakınmaktır.”[3]
Ömer bin Hattab ve Ali bin Ebi Talib radiyallahu anhuma şöyle dediler: Oruç sadece yemek ve içmekten sakınmak değil ancak yalan, batıl ve boş sözlerden sakınmaktır.
Cabir bin Abdullah: Oruç tuttuğun zaman kulağın, gözün, dilin yalan ve günahlardan oruç tutsun, hizmetçiye eziyeti bırak, oruçlu olduğun günde üzerinde ağırbaşlılık ve huzur olsun, oruçlu olduğun günleri oruçsuz olduğun günlerle eşit tutma. Dedi.
Talik bin Kays, Ebu zer dedi ki: oruç tuttuğun zaman elinden geldiği kadar korun, Talik oruç tuttuğu zaman evinden sadece namaz için çıkardı.
Ebu hureyre ve arkadaşları radiyallahu anhum oruç tuttuklarında mescidte oturur ve şöyle derlerdi: “Orucumu temiz tutalım”[4] Bazı alimler şöyle dedikleri aktarılmıştır: oruçlu kimse gözü ile oruç tutması gerekir harama bakmaması lazım, kulağı ile oruç tutarak haramı dinlememesi gerekir, dili ile oruç tutarak kötü söz söylemekten yalan konuşmaktan ve gıybet etmekten sakınması gerekir.
şeytanların bağlandığı, cennetin kapıları açıldığı, ateşin kapıları kapandığı, ey hayırları isteyen kişi gel, ey şerri isteyen kişi vazgeç diye çağırıldığı bu mübarek ayda; Mümin kimse, bu ayı çok iyi bir şekilde değerlendirmesi gerekir, mümin insan, bu ayı Allah’a daha yakın olmak için değerlendirir, tüm günahlardan dönmemek üzere tövbe eder, dinde istikamet üzere kalacağına söz verir.
İkincisi: bu masiyetlerden bir kısmı (kadının açılıp) süsünü ve güzelliğini adamlara göstermesidir. Bu eylemiyle oruç sevabı azalır. Günahlar artıkça sevap azalır belki de tüm sevapları silinir. Kendini yemek ve içmekten alı koymuş ancak Allah’a masiyetle bunların sevabını kaybetmiş olur, bu nedenle Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem: "Nice oruçlu vardır ki, orucundan sadece açlık (ve susuzluk) kazanır. Nice gece ibâdete kalkan vardır ki, bu kalkışından sadece uykusuzluk kazanır."[5]
Sübkü fetvalarında ([6]): oruçlu işlediği masiyetlerle orucu eksilirmi? Sorusuna:
Bu konuda öngörülen görüş odur ki orucu eksilir bu konuda ihtilaf olduğunu zannetmiyorum.
Bil ki orucun mükemmeliyeti oruçla birlikte yapılan Kur’an okumak, itikaf etmek, nafile namaz kılmak, sadaka vermek vb. itaatleri yapmakla olur. Belki de bir takım yasaklardan kaçınmakla olur, bunlar hepsi orucun mükemmeliyetini artırır ve gereklidir.[7]
Üçüncüsü: kadının başını açması gibi eylemlerle orucunu şaibeli hale getirmesi bu durumda orucu bozulmaz bilakis geçerli olup ve farzı kendisinden düşürür ve kazası istenmez. Ancak orucun sevabı masiyetle azalır belkide tümü gider.
Oruçlu kimse orucunu gıybet ve sövmekten uzak tutması gerekir, bu tür günahlardan sakınmak oruçlu kimse için oruç tutmayan kimseden daha elzemdir. Şüphesiz oruç tutmayan içinde bu günahlardan sakınması istenir. Bir insan orucunda gıybet ederse isyan etmiş olur ancak orucu bozulmaz, bu görüşü evzai hariç İmam malik, Ebu Hanife ve Ahmed ve diğer tüm alimler benimsemişlerdir evzai ise şöyle demiştir: gıybetle orucu bozulur.([8])
İbn Useymin Fetava siyam kitabı 358 sayfasında; kişi ramazan gündüzünde haram konuşmasıyla orucu bozulur mu? Soru üzerine şöyle cevap vermiştir:
“Ey iman edenler! Oruç sizden önce gelip geçmiş ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki korunursunuz.” Bakara/183 ayetini okursak orucun farz kılınmasının hikmetini anlarız bu hikmet de takva dır. Takva ise haramlardan sakınmaktır, takva kelimesi mutlak ve genel olarak kullanıldığında yapılması gerekeni yapmak ve sakınılması gerekenden uzaklaşmaktır. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Her kim yalan söylemeyi, yalanla iş görmeyi ve cehâleti terk etmezse, Allah'ın, onun yemesini ve içmesini bırakmasına (oruç tutmasına) ihtiyacı yoktur." Bunun üzerine oruçlu kimse haram olan söz ve eylemlerden kaçınması gerekir, gıybet, yalan, dedi kodu gibi kötü huylardan uzaklaşması gerekir. Haram bir alışveriş gerçekleştirmemesi gerekir, kısacası tüm haramlardan kaçınması gerekir. Şayet bir insan bir ay boyunca tüm bu kötülüklerden kaçınırsa senenin diğer aylarında istikamet üzerinde olur. Ama maalesef oruçlu kimselerin çoğu oruçlu olmaları veya olmamaları arasında fark gözetmiyorlar, yalan dolan vs. gibi kötü huylarını devam ettiriyorlar ve orucun ağırlığı bunlarda görülmemektedir. Her ne kadar bu eylemler orucu bozmaz isede fakat sevabını eksiltmektedir. Belki de hesap yapıldığında orucun tüm sevabı kaybettiği görülecektir.